Isključene Nacije: Rastuća Prijetnja Internet Blackoutima u Siriji, Iraku i Alžiru

• Razumijevanje Prevalencije i Pokretača Internet Blackout-a
• Evolucija Taktika i Alata iza Isključenja Mreže
• Ključni Igrači i Učesnici u Kontroli Interneta
• Predviđena Učestalost i Ekspanzija Internet Poremećaja
• Komparativni Uvidi u Pogođene MENA Zemlje
• Predviđanje Sljedećeg Talasa Internet Blackout-a
• Ublažavanje Rizika i Korištenje Otpornosti u Odvojenoj Eri
• Izvori i Reference

“U dijelovima svijeta, vlasti doslovno isključuju internet rutinski.” (izvor)

Razumijevanje Prevalencije i Pokretača Internet Blackout-a

Internet blackout-i—namjerni vladini prekidi digitalne povezanosti—postali su ponavljajući fenomen u nekoliko zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ovi “internet prekidači” često se opravdavaju od strane vlasti kao neophodni za nacionalnu sigurnost, javni red ili za sprječavanje prevara tokom nacionalnih ispita. Međutim, njihova učestalost i utjecaj izazvali su značajne zabrinutosti o ljudskim pravima, ekonomskoj stabilnosti i slobodnom protoku informacija.

• Sirija: Od početka građanskog rata, Sirija je doživjela ponovljene nacionalne isključenja interneta. Vlada je koristila blackout-e kao alat za kontrolu informacija tokom vojnih operacija i za suzbijanje neslaganja. U 2023. godini, Sirija je zabilježila najmanje četiri velika prekida interneta, često u skladu s političkim nemirima ili sigurnosnim incidentima (Access Now).
• Irak: Irak je poznat po nametanju blackout-a na internetu tokom perioda protesta i, češće, tokom nacionalnih školskih ispita kako bi se spriječile prevare. U junu 2023. godine, vlada je naređivala višestruka svakodnevna isključenja, koja su utjecala na milione i koštala ekonomiju procijenjenih 40 miliona dolara dnevno (Al Jazeera).
• Alžir: Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom perioda ispita baccalaureate od 2016. godine. U 2023. godini, vlasti su ponovno onemogućile pristup nekoliko sati dnevno tokom jedne sedmice, što je uticalo na preduzeća i svakodnevni život (Reuters).

Pokretači ovih blackout-a su višestruki:

• Politička Kontrola: Vlasti koriste isključenja za ugušivanje neslaganja, posebno tokom protesta ili političkih kriza.
• Sigurnosne Brige: Vlasti tvrde da su blackout-i neophodni kako bi se spriječilo širenje dezinformacija ili koordinirale vojne operacije.
• Integritet Ispita: U zemljama poput Iraka i Alžira, blackout-i se opravdavaju kao sredstvo za sprječavanje prevara tokom nacionalnih ispita.

U budućnosti, rizik od internet blackout-a raste i u drugim regijama s krhkim političkim okruženjima ili predstojećim kontestiranim izborima. Zemlje poput Etiopije, Indije i Mjanmara već su pokazale spremnost na prekid povezanosti, a stručnjaci upozoravaju da bi taktika “prekidača” mogla dodatno široko da se širi kako digitalni aktivizam raste (Top10VPN).

Evolucija Taktika i Alata iza Isključenja Mreže

Isključenja interneta, koja se često nazivaju “prekidači”, postala su ponavljajuća taktika za vlade koje žele kontrolirati protok informacija i suzbijati neslaganje. U poslednjim godinama, zemlje poput Sirije, Iraka i Alžira su se stalno oslanjale na nacionalne ili regionalne blackout-e, navodeći razloge kao što su nacionalna sigurnost ili sprečavanje prevara na ispitima. Ova isključenja ne samo da ometaju svakodnevni život, već imaju i značajne ekonomske i humanitarne posledice.

• Sirija: Od početka građanskog rata, Sirija je doživjela brojne internet blackout-e. Vlada je koristila isključenja kako bi osujetila koordinaciju opozicije i ograničila širenje informacija tokom vojnih operacija. Na primer, u novembru 2023. godine, izveštena su nacionalna isključenja, u skladu s pojačanim vojnim aktivnostima (Access Now).
• Irak: Irak je implementirao internet blackout-e tokom perioda građanske nesigurnosti i, više rutinski, tokom nacionalnih školskih ispita da bi se sprečile prevare. U junu 2023. godine, vlada je naređivala viša isključenja koja su uticala na milione i izazvala kritiku od strane grupa za prava na internet (Al Jazeera).
• Alžir: Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom perioda ispita baccalaureate. U 2023. godini, vlasti su ponovno onemogućile pristup na nacionalnom nivou nekoliko sati dnevno tokom jedne sedmice, utičući na preduzeća i svakodnevne komunikacije (Reuters).

Alati iza ovih isključenja kreću se od izravnih naloga pružateljima internetskih usluga (ISP) do sofisticiranog filtriranja i usporavanja mreže. Vlasti često opravdavaju te akcije izjavama o nacionalnoj sigurnosti ili javnom redu, ali kritičari tvrde da se sve više koriste za suzbijanje neslaganja i kontrolu narativa (Human Rights Watch).

U budućnosti, rizik od internet prekidača se širi. Zemlje s istorijom političkih nemira ili strogih kontrola informacija—kao što su Etiopija, Indija i Mjanmar—ostaju pod visokim rizikom od budućih isključenja. Proliferacija centralizirane internetske infrastrukture u mnogim regijama olakšava implementaciju takvih taktika, što podiže zabrinutosti o budućnosti digitalnih prava i pristupa (Top10VPN).

Ključni Igrači i Učesnici u Kontroli Interneta

Korištenje takozvanog “internet prekidača”—namjernog isključenja ili usporavanja internetskog pristupa od strane vlada—postalo je ponavljajući fenomen u nekoliko zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ovi blackout-i često se opravdavaju od strane vlasti kao neophodni za nacionalnu sigurnost, javni red ili sprječavanje prevara tokom nacionalnih ispita. Međutim, postavljaju značajne zabrinutosti o slobodi izražavanja, ekonomskom ometanju i ljudskim pravima.

• Sirija: Od početka građanskog rata, Sirija je doživjela ponovljene nacionalne internet blackout-e. Vlada je koristila ova isključenja za kontrolu protoka informacija tokom vojnih operacija i perioda nemira. Na primer, u novembru 2012. godine, Sirija je doživjela potpuni internet blackout tokom dva dana, što je BBC izvestio da je najverovatnije orkestrirala vlada kako bi ometala koordinaciju opozicije.
• Irak: Irak je implementirao godišnje internet blackout-e tokom perioda ispita srednje škole kako bi se sprečile prevare. U 2023. godini, vlada je naredila višestruke nacionalne blackout-e, koji su uticali na milione i koštali ekonomiju procijenjenih 40 miliona dolara dnevno, prema Al Jazeera.
• Alžir: Slično Iraku, Alžir je višekratno isključivao pristup internetu tokom sezone ispita baccalaureate. U junu 2023., vlada je uvela dnevne blackout-e na nekoliko sati, što je uticalo na preduzeća i svakodnevni život. Reuters je istakao široku kritiku civilnog društva i privatnog sektora.

Ključni Igrači i Učesnici:

• Vlade: Primarni akteri, često pozivajući se na sigurnost ili javni red kao opravdanje.
• Telekomunikacione Kompanije: Državne i privatne ISP-ove prisiljene su na poštivanje vladinih naloga, ponekad pod prijetnjom opoziva licence.
• Civilno Društvo i Organizacije za Ljudska Prava: Grupe poput Access Now i Human Rights Watch dokumentuju i protestuju protiv blackout-a, ističući njihov uticaj na prava i ekonomije.
• Preduzeća i Građani: Oboje trpe ekonomske gubitke i ograničen pristup informacijama i uslugama tokom blackout-a.

Kako digitalni autoritarizam raste, stručnjaci upozoravaju da bi više zemalja moglo usvojiti internet prekidače, posebno tokom izbora, protesta ili kriza. Prema Top10VPN, 2023. godine više od 60 zemalja implementiralo je neka ograničenja interneta, što sugerira da će se trend verovatno nastaviti i proširiti.

Predviđena Učestalost i Ekspanzija Internet Poremećaja

Korištenje takozvanog “internet prekidača”—namjernog isključenja ili usporavanja internetskog pristupa od strane vlada—postalo je ponavljajući fenomen u nekoliko zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ovi blackout-i često se opravdavaju od strane vlasti kao neophodni za nacionalnu sigurnost, suzbijanje dezinformacija ili sprečavanje prevara tokom nacionalnih ispita. Međutim, učestalost i obim ovih poremećaja raste, podižući zabrinutost o njihovom uticaju na civilna prava, ekonomsku aktivnost i regionalnu stabilnost.

• Sirija: Internet blackout-i su bili uporna alatka za sirijsku vladu od početka građanskog rata 2011. godine. U 2023. godini, Sirija je doživjela više nacionalnih isključenja, koja su često korespondirala sa vojnim operacijama ili političkim previranjima (Access Now). Ovi poremećaji ne samo da ometaju komunikaciju, već i usporavaju humanitarne napore i ekonomske transakcije.
• Irak: Irak je doživio ponovljene internet blackout-e, posebno tokom perioda protesta ili političkih tenzija. U 2023. godini, vlada je nametnula nekoliko blackout-a da bi se sprečile prevare tokom ispita i suzbile demonstracije protiv vlade (Al Jazeera). Ove akcije su izazvale kritiku digitalnih prava grupa i koštale ekonomiju milione izgubljene produktivnosti.
• Alžir: Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom godišnjih ispita baccalaureate, s nacionalnim isključenjima koja se dešavaju svake juna od 2016. godine. U 2023. godini, vlada je ponovno zatvorila pristup nekoliko sati dnevno tokom jedne sedmicne perioda (Reuters). Ova praksa, iako namijenjena sprječavanju prevara, ometa poslovne aktivnosti i svakodnevni život.

Prema Top10VPN izveštaju, globalni trošak internet blackout-a dostigao je 24,1 milijardu dolara u 2022. godini, pri čemu je region Bliskog Istoka i Severne Afrike (MENA) činio značajan deo. Očekuje se da će se trend nastaviti, s više zemalja u regionu—poput Sudana, Irana i Egipta—rizicirati implementaciju sličnih mera usred političke nestabilnosti ili društvenih previranja (Access Now #KeepItOn Izvještaj).

Kako digitalna povezanost postaje sve vitalnija, ekspanzija internet poremećaja predstavlja sve veću prijetnju ekonomskom razvoju, slobodi izražavanja i pristupu informacijama. Praćenje ovih trendova je od suštinskog značaja za anticipiranje koje će zemlje možda sljedeće koristiti internet prekidač, posebno u regijama s krhkim političkim okruženjima.

Komparativni Uvidi u Pogođene MENA Zemlje

Korištenje internet prekidača—pementovane vladine isključivanja interneta—postalo je ponavljajući fenomen u nekoliko MENA zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ovi blackout-i često se opravdavaju od strane vlasti kao neophodni za nacionalnu sigurnost, sprečavanje prevara na ispitu ili suzbijanje nemira, ali imaju značajne socijalne, ekonomske i političke posljedice.

• Sirija: Internet blackout-i u Siriji su česti od početka građanskog rata 2011. godine. Vlada je koristila isključenja za kontrolu toka informacija tokom vojnih operacija i protesta. U 2023. godini, Sirija je doživjela višestruka regionalna i nacionalna isključenja, često u skladu s osjetljivim političkim događajima ili sigurnosnim operacijama (Access Now). Ovi poremećaji su otežali humanitarne napore i ekonomske aktivnosti te dodatno izolovali populaciju.
• Irak: Irak je poznat po nametanju internet blackout-a tokom nacionalnih ispita kako bi se spriječile prevare. U 2023. godini, vlada je naredila nekoliko višesatnih isključenja širom zemlje tokom ispita baccalaureate, koja su uticala na milione korisnika i poslovanja (Al Jazeera). Iako vlasti tvrde da su ove mjere privremene, ekonomski trošak je značajan, s procjenama izgubljenih čak 40 miliona dolara dnevno tokom isključenja (Brookings).
• Alžir: Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom godišnjih ispita baccalaureate od 2016. godine. U junu 2023. vlada je ponovno onemogućila pristup internetu na nacionalnom nivou nekoliko sati svaki dan tokom nedeljnog perioda ispita (Reuters). Ovi blackout-i ometaju ne samo studente, već i preduzeća i javne službe, privlačeći kritiku grupa za digitalna prava.

Gledajući unaprijed, druge MENA zemlje mogu slijediti sličan pristup. Sudan, na primer, doživjeli su povremena isključenja tokom protesta i političkih kriza (Human Rights Watch). Egipat i Iran su takođe pokazali spremnost na ograničenje pristupa internetu tokom nemira. Kako digitalna povezanost postaje sve više integrisana u svakodnevni život, trend internet prekidača u regiji verovatno će se nastaviti, postavljajući hitna pitanja o ljudskim pravima, ekonomskoj stabilnosti i budućnosti digitalne uprave.

Predviđanje Sljedećeg Talasa Internet Blackout-a

Internet blackout-i, često izazvani vladama nametnutim “prekidačima”, postali su ponavljajući fenomen u nekoliko zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ova isključenja obično se opravdavaju kao mjere za sprječavanje prevara tokom nacionalnih ispita, suzbijanje nemira ili očuvanje sigurnosti. Međutim, imaju dalekosežne posljedice za ekonomije, građanske slobode i globalni digitalni pejzaž.

Sirija je doživjela godišnje internet blackout-e od 2016. godine, u skladu s ispitima u srednjim školama. U 2023. godini, zemlja je implementirala više nacionalnih isključenja, svako koje traje nekoliko sati, kako bi se spriječili ispitni curenja (Access Now). Ova isključenja ometaju ne samo studente već i poslovanja i hitne usluge, pogoršavajući izazove s kojima se već suočava zemlja pogođena sukobom i nestabilnošću.

Irak slijedi sličan obrazac. U junu 2023. godine, vlada je naredila trodnevna isključenja interneta tokom ispita baccalaureate, utjecajući na milione korisnika i koštajući ekonomiju procijenjenih 40 miliona dolara dnevno (Al Jazeera). I pored javnog protesta i međunarodne kritike, vlasti nastavljaju da prioritetizuju integritet ispita nad digitalnim pristupom.

Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom godišnjih ispita baccalaureate od 2016. godine. U 2023. godini, vlasti su ponovno onemogućile mobilne i fiksne linije interneta širom zemlje nekoliko sati dnevno tokom nedeljnog perioda ispita (Reuters). Vlada tvrdi da su ove mjere neophodne za sprečavanje masovnih prevara, ali kritičari tvrde da su propocionirane i štete širem stanovništvu.

Ovi ponovljeni blackout-i ističu zabrinjavajući trend: normalizaciju isključenja interneta kao alatke politike. Prema Top10VPN, globalni internet blackout-i koštali su svjetsku ekonomiju 23,79 milijardi dolara u 2022. godini, pri čemu je region Bliskog Istoka i Severne Afrike činio značajan deo.

Gledajući unaprijed, zemlje s istorijom digitalne cenzure ili političkih nemira—kao što su Etiopija, Indija i Sudan—su na riziku od usvajanja sličnih taktika. Proliferacija prekidača podiže hitna pitanja o digitalnim pravima, ekonomskoj otpornosti i budućnosti otvorenog pristupa internetu širom sveta.

Ublažavanje Rizika i Korištenje Otpornosti u Odvojenoj Eri

Internet blackout-i—bilo da ih nameću vlade ili da su rezultat sukoba—postali su ponavljajući fenomen u nekoliko zemalja, posebno u Siriji, Iraku i Alžiru. Ova isključenja, često nazivana “internet prekidačem”, obično se opravdavaju od strane vlasti kao neophodni za nacionalnu sigurnost, suzbijanje dezinformacija ili sprečavanje prevara tokom ispita. Međutim, nose značajne rizike za ekonomsku stabilnost, građanske slobode i socijalnu otpornosti.

• Sirija: Od početka građanskog rata, Sirija je doživjela česta i produžena internet isključenja. U 2023. godini, zemlja se suočila s višestrukim blackout-ima, često u skladu s vojnim operacijama ili političkim nemirima. Ovi poremećaji ne samo da ometaju humanitarne napore već i suzbijaju ekonomsku aktivnost i ograničavaju pristup vitalnim informacijama (Access Now).
• Irak: Irak ima istoriju prisiljavanja na nacionalna isključenja interneta, posebno tokom perioda protesta ili nacionalnih ispita. U junu 2023. godine, vlasti su isključile pristup internetu nekoliko sati dnevno tokom dvonedeljnog perioda kako bi se sprečile prevare tokom ispita srednje škole, uticajući na milione korisnika i koštajući ekonomiju procijenjenih 40 miliona dolara (Al Jazeera).
• Alžir: Alžir je institucionalizirao internet blackout-e tokom sezone ispita baccalaureate. U 2023. godini, vlasti su ponovno implementirale nacionalna isključenja, utičući na preduzeća i svakodnevni život. Ponovljena priroda ovih isključenja izazvala je zabrinutosti o normalizaciji digitalne cenzure (Reuters).

Ekonomski i socijalni troškovi ovih blackout-a su značajni. Prema Top10VPN izveštaju za 2023. godinu, globalni internet blackout-i koštali su svetsku ekonomiju 23,79 milijardi dolara, pri čemu region Bliskog Istoka i Severne Afrike čini značajan deo. Osim finansijskih gubitaka, blackout-i ometaju hitne usluge, usporavaju obrazovanje i erodiraju poverenje u institucije.

Kako je digitalna zavisnost sve više raste, više zemalja će možda pribjeći internet prekidaču tokom kriza. Nacije sa centralizovanom internet infrastrukturom ili ograničenim pružateljima usluga—kao što su Etiopija, Mjanmar i Iran—posebno su ranjive (Brookings). Da bi se ublažili rizici i izgradila otpornost, učesnici moraju ulagati u decentralizovane mreže, promovisati advocacy za digitalna prava i razvijati planove za održavanje kritične komunikacije tokom isključenja.

Izvori & Reference

• Internet Prekidač: Ponovljeni Blackout-i u Siriji, Iraku, Alžiru – I Ko je Sljedeći?
• Access Now
• Al Jazeera
• Top10VPN
• Human Rights Watch
• BBC
• Brookings

https://youtube.com/watch?v=h3ENcPsorQk